Deprem neden olur?
Levha Sınırları: Dünya'nın dış katmanı olan litosfer, büyük levhalar halinde ayrılmıştır. Bu levhalar, birbirine göre hareket ederken, levha sınırlarında gerilmeler oluşur. Levhalar arasındaki bu gerilme, zamanla biriken enerjinin aniden serbest bırakılmasına ve depremlere neden olur.
Tektonik Hareketler: Dünya'nın iç kısmındaki mantoda gerçekleşen konveksiyon akımları, levhaların tektonik hareketlerini tetikler. Levhalar birbirine doğru çarpabilir (konverjans), birbirinden uzaklaşabilir (diverjans) veya yan yana kayabilir (yandan kayma). Bu hareketler, yer kabuğundaki gerilmeleri artırabilir ve depremlere yol açabilir.
Kırılma Zonları: Levha sınırlarında veya levhaların içindeki kırılma zonları, enerjinin birikmesine ve ardından serbest bırakılmasına neden olabilir. Bu kırılma zonları, depremlerin sıklıkla meydana geldiği bölgelerdir.
Volkanik Aktivite: Volkanik bölgelerdeki magmatik faaliyetler, yer kabuğundaki gerilmeleri artırabilir ve patlamalara veya depremlere neden olabilir.
İnsan Kaynaklı Nedenler: Yer altında maden çıkartma, su rezervuarlarının oluşturulması, petrol ve gaz çıkartma gibi insan faaliyetleri de yer kabuğundaki gerilmeleri etkileyebilir ve depremlere neden olabilir.
Sismik Aktivite: Bazı bölgeler, deprem kuşakları olarak bilinen sismik olarak aktif bölgelerde bulunur. Bu bölgelerde, levha sınırlarındaki gerilmeler sıkça ortaya çıkar ve depremlere neden olur.
Depremler genellikle ani bir enerji salınımı ile karakterizedir ve bu salınım, yer yüzeyindeki kayaçların sarsılmasına ve yer kabuğunda dalgalanmalara neden olur. Depremler genellikle Richter ölçeği veya Moment Magnitude ölçeği gibi ölçüm sistemleri kullanılarak büyüklükleri değerlendirilir.
Deprem olduğunda ne yapmalıyız?
Deprem sırasında ve sonrasında almanız gereken önlemler, güvenliğinizi sağlamak ve olası riskleri minimize etmek adına önemlidir. İşte deprem anında ve sonrasında yapılması gereken bazı temel adımlar:
Deprem Anında:
Güvenli Bir Yere Sığının:
- Masanın altına veya kuvvetli bir mobilyanın yanına sığının.
- Kapılardan, pencere kenarlarından ve ağır eşyaların altından uzak durun.
Başınızı ve Boyununuzu Koruyun:
- Eğer sığınak bulamıyorsanız, başınızı ve boyununuzu korumak için ellerinizi başınızın arkasına alın.
Paniğe Kapılmayın:
- Sakin olun ve paniğe kapılmayın. Kontrollü bir şekilde davranmaya çalışın.
Asansör Kullanmayın:
- Deprem anında asansör kullanmaktan kaçının. Elektrik kesilebilir veya sıkışabilirsiniz.
Açık Alanlara Çıkın:
- Mümkünse, açık bir alana çıkın, binaların, direklerin ve diğer yapıların yakınında durmayın.
Deprem Sonrasında:
Güvenliğinizi Kontrol Edin:
- Çevrenizdeki tehlikeleri kontrol edin. Yaralanmalardan kaçının ve tehlikeli alanlardan uzak durun.
Evden Çıkarken Dikkat Edin:
- Kapı çerçeveleri, camlar, ağaçlar gibi düşebilecek nesnelerden uzak durun. Yangın tehlikesine karşı dikkatli olun.
Yaralılara Yardım Edin:
- Yaralanan insanlara yardım edin, ancak kendi güvenliğinizi riske atmayın.
Tıbbi Yardım İsteyin:
- Acil durum servisine ve diğer yetkililere haber verin. Yaralılar ve acil durumlar için tıbbi yardım çağırın.
Gaz ve Elektrik Kontrolü Yapın:
- Sızıntı olabilecek gazları kontrol edin ve elektrik hatlarını kullanılamaz hale gelmişse dokunmayın.
Evden Ayrılmadan Önce Yetkililerin Talimatlarını Bekleyin:
- Evden ayrılmadan önce yerel yetkililerin talimatlarını bekleyin. Böylece güvenli bir şekilde tahliye edilebilirsiniz.
Telefonları Kullanmayın:
- Telefonları sadece acil durumlar için kullanın. Telefon hatları yoğun olabilir, bu nedenle acil durum hizmetlerine öncelik verilmelidir.
Deprem Çantası Hazırlayın:
- Geçici barınma, su, ilaçlar ve temel ihtiyaçları içeren bir deprem çantası hazırlayın.
Her deprem farklıdır, bu nedenle genel güvenlik prensiplerini bilmek önemlidir. Ayrıca, yerel yetkililerin ve uzmanların sağladığı bilgilere dikkat etmek de önemlidir.
Haber: Haber Merkezi
